Advies aan minister: Verstevig rechtsbescherming tegen discriminatie door de overheid
Breng ‘eenzijdig overheidshandelen’ onder de Algemene wet gelijke behandeling. Dat adviseren de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR), het College voor de Rechten van de Mens en de Staatscommissie tegen discriminatie en racisme aan minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daardoor kunnen burgers betere rechtsbescherming krijgen als zij zich door de overheid gediscrimineerd voelen.
Gelijke gevallen gelijk behandelen en het verbod op discriminatie vormen het uitgangspunt van onze Grondwet. De Algemene wet gelijke behandeling (Awgb) werkt dit nader uit. Discriminatie bij arbeid, op school en bij het aanbod van goederen en diensten is verboden. Mensen die zich gediscrimineerd voelen door een werkgever of door een bedrijf dat diensten aanbiedt kunnen die klacht voorleggen aan het College voor de Rechten van de Mens. Maar bij veel vormen van handelen door de overheid - het ‘eenzijdig overheidshandelen’ - kan dat nog niet.
Niet goed uit te leggen
Dat het makkelijker is om te klagen over discriminatie door een bedrijf of een school dan over discriminatie door de overheid is niet goed meer uit te leggen, schrijven de drie ondertekenaars. Ook bij overheidshandelen bestaat het risico op bewuste of onbewuste discriminatie. Denk aan selectie met risicoprofielen voor controle op belastingaangiften of aan de politie die mensen op straat staande houdt voor controles. Voorlopige cijfers van de antidiscriminatievoorzieningen over 2022 laten zien dat er ruim 800 discriminatieklachten over overheidshandelen zijn binnengekomen. Over deze klachten kon geen oordeel van het College voor de Rechten van de Mens worden gevraagd.
Laagdrempelige en gespecialiseerde toets nodig
Overheidshandelen kan nu wel worden voorgelegd aan de rechter, maar die procedures zijn niet zo laagdrempelig. De bestuursrechter kan alleen schriftelijke besluiten beoordelen. Ander handelen van de overheid kan worden voorgelegd aan de burgerlijke rechter, maar dat brengt voor de burger hoge kosten met zich mee (griffierechten en advocaat). De klachtbehandeling bij het College is voor burgers laagdrempelig en kosteloos en bovendien beschikt het College over gespecialiseerde kennis over gelijke behandeling.
Nu is het moment voor een krachtig signaal
In de samenleving is momenteel een stevig debat over discriminatie en institutioneel racisme gaande. Ook overheden kunnen discrimineren; zij zijn daarvoor niet immuun. Daarom is het tijd voor een krachtig signaal dat geen enkele instantie mag discrimineren: trek de rechtsbescherming gelijk en breng ‘eenzijdig overheidshandelen’ onder de Algemene wet gelijke behandeling.